Skarżysko-Kamienna miasto przeciwatomowe. Wciąż jest pełne starych schronów. Poznaj ich tajemnice. Zobaczcie zdjęcia

Skarżysko – Kamienna ma duże znaczenie strategiczne, ze względu na ważny węzeł kolejowy, ale przede wszystkim zakłady zbrojeniowe. Te w razie wojny jako pierwsze staną się celem wroga. Wiedziano o tym od dawna. Po II wojnie światowej wykonując mapy, w okolicach Skarżyska kartografowie mieli obowiązek celowo umieszczać błędne dane, żeby zmylić potencjalnego przeciwnika. Na początku lat 50 – tych XX wieku liczono się z możliwością wybuchu III wojny światowej, starcia Związku Radzieckiego z krajami kapitalistycznymi. Wówczas powstała koncepcja budownictwa obronnego.

Zobaczcie galerię zdjęć ze środków schronów w Skarżysku-Kamiennej

Terenowa Obrona Przeciwlotnicza opracowała standardy budowy socjalistycznego osiedla o charakterze obronnym. Takim właśnie jest dzisiejsza Milica, ukończona w 80 procentach. Być może to jedyne w kraju TOPL-owskie osiedle. Gdy spojrzeć z góry, widać, że tworzy teren zamknięty, jakby twierdzę. Z budynków prowadzą pojedyncze wyjścia. Wystarczy wstawić działo albo karabin maszynowy i można się bronić. Teren wokół „starej” Milicy był otwarty – dawał pole do ostrzału, także drogi numer 7. Dachy budowanych w latach 50 – tych bloków były spadziste. Tu wersje są różne – po to, by bomby staczały się z nich, lub by utrudnić lądowanie spadochroniarzom. Na tym osiedlu mieli mieszkać pracownicy Mesko i w razie wojny jak najdłużej utrzymywać produkcję dla armii. Trzeba przyznać, że w porównaniu z późniejszymi blokowiskami z epoki Gierka TOPL-owskie budownictwo jest nie tylko trwalsze, ale i dużo ładniejsze.

Paweł Rzuchowski i Paweł Gębski kilkanaście lat temu badali skarżyskie schrony. Dostali dokumentację z magistratu i Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego. – Udokumentowanych jest 60 schronów, ale sądzimy, że jest ich ponad 70 – mówił w rozmowie z Echem Dnia Paweł Rzuchowski. 28 leży na terenach kolejowych i Mesko, pozostałe to schrony publiczne, pod budynkami użyteczności publicznej i blokami mieszkalnymi. Przy wiadukcie nad torami, od strony dzielnicy Kamienna, jest też schron bojowy, ze stanowiskiem ogniowym. Na ulicach Legionów i 3 Maja znajdowały się wieżowe stanowiska obserwacyjne, wyglądające jak nadbudówki na kamienicach. - Wchodzenie do niektórych schronów może być niebezpieczne. Są z lat 50-tych, stan ich jest zły – tłumaczył nasz rozmówca. Wyjątkiem są niektóre schrony pod blokami, gdzie ludzie urządzili suszarnie czy znaleźli inne pożyteczne zastosowanie dla niemałych lokali.

W zbudowanych schronach miało się zmieścić aż 6 tysięcy osób. Te w Mesko były większe i mocniejsze, w dodatku bardziej komfortowe. Przez lata wyznaczone osoby dbały o przechowywaną w środku żywność, medykamenty. Były prycze, wszystko, co potrzebne do życia w skrajnych warunkach. Nawet toalety. Ostatnie remonty podziemnych budowli były przeprowadzone jeszcze w latach 70 – tych. Dziś nie jest tajemnicą, że podziemia przygotowane dla szpitala wojskowego ma powiatowy szpital, schrony są zbudowane pod Miejskim Centrum Kultury, Szkołą Podstawową numer 5, przedszkolem na Milicy. Pod „Piątką” było stanowisko dowodzenia. Nadal można zobaczyć betonowe, uszczelniane specjalnie drzwi, potężne urządzenia do filtrowania powietrza, agregat prądotwórczy, stanowiska dla telefonistów zbierających meldunki. W schronach są napisy na ścianach, różne pozostałości.

Ile i jakie budowle ochronne są w Skarżysku, tego nie wie chyba nikt. W Skarżysku nikogo nie dziwią sterczące na środku podwórek murowane „grzybki”. To ewakuacyjne wyjścia ze schronów, które są porozrzucane po całym Skarżysku.Przy różnych okazjach wychodzą na jaw kolejne tajemnice. Podczas przebudowy fontanny na ulicy Norwida okazało się, że pod fontanną są trzy wielkie zbiorniki na wodę pitną o pojemności 9 tysięcy metrów sześciennych! W schronach pod Miejskim Centrum Kultury znajduje się studnia głębinowa. – Jeśli chodzi o powierzchnię, to Miejskiego Centrum więcej jest pod ziemią, niż nad nią – mówił o efektach badań pan Paweł. Jedną z niewyjaśnionych zagadek jest istnienie głównego wyłącznika świata dla dzielnicy Milica. Nikt nie wie gdzie i czy jest, choć wiele wskazuje na to, że rzeczywiście takowy w Skarżysku istnieje. Tajemnic jest z pewnością znacznie więcej.

Miejscowi regionaliści planowali stworzyć w Skarżysku trasę turystyczną po schronach z okresu zimnej wojny. Takiej atrakcji trudno szukać nie tylko w naszym regionie, ale i całym kraju. Owszem, w wielu miejscach są bunkry do zwiedzania, ale z czasów II wojny. Podróż w czasie do epoki stalinizmu podczas wędrówki po Milicy to ciekawy pomysł. Niestety, na razie nie zrealizowany, choć kilka wycieczek po podziemnym Skarżysku udało się zorganizować i cieszyły się dużym zainteresowaniem. Obecnie schrony (poza terenem Mesko) w większości zarządzane są przez wspólnoty mieszkaniowe. Jak informuje Izabela Szwagierek, rzecznik skarżyskiego magistratu, szczegółowe dane na ich temat posiada wojewoda, który w razie potrzeby może nimi rozporządzać.

Zobaczcie galerię zdjęć ze środków schronów w Skarżysku-Kamiennej